[23 – 29 Ocak 2023]
PAZARTESİ
* Peru’da güvenlik güçleri, San Marcos de Lima Üniversitesi’ne zorla giriş yapıp, 200’ün üzerinde gözaltı uyguladı. Üniversite, güvenlik güçlerinin yetkiyi berbata kullanmasını kınayan bir bildiri yayımladı. Peru’da yaşananlara dair görüş bildiren Kolombiya Devlet Lideri Gustavo Petro’ya, Peru Devlet Lideri Dina Boularte “sen kendi ülkene, kendi işine bak” diye karşılık verdi. Öte yandan; Fuerza Popular (Halk Gücü) üyesi çok sağcı Perulu milletvekili Ernesto Bustamante, Parlamento’da yaptığı konuşmada “ülkemizin refaha ermesi için silahlı kuvvetlerimizin Bolivya’yı işgal edip topraklarımıza katmasını öneriyorum” dedi.
Peru Devlet Lideri Dina Boularte * Brezilya Devlet Lideri Luiz Lula da Silva, birinci milletlerarası çeşidine Arjantin’den başladı. İki ülke, Pazar günü ortak bir para ünitesi oluşturulmasına ait hazırlık çalışmalarına Şubat ayı prestiji ile başlayacakları açıklamasında bulunmuştu. Bu açıklamanın akabinde Venezuela Devlet Lideri Nicolás Maduro, kelam konusu teşebbüsün iki ülkeyle sonlu kalmayıp tüm Latin Amerika ve Karayipler için geçerli olması gerektiğini tabir etti.
* Meksika’nın Veracruz eyaletinde, geçersiz askeri üniforma giyen silahlı bireyler, Veracruz-Xalapa Karayolu’na yaylım ateşte bulundu. Olayda altı kişi hayatını kaybederken, saldırganlar kaçtı.
* Kolombiya’nın en ünlü DJ’lerinden 23 yaşındaki Valentina Trespalacios’un, boğularak öldürülmüş cesedi bir çöp konteynerinde bulundu.
***
SALI
* Peru güvenlik güçleri, başşehir Lima’da protesto şovları yapmaya devam eden Castillo yandaşlarına karşı sert müdahale teşebbüslerinde bulundu. Göstericiler ortasında çok sayıda yaralı var.
* Kolombiya Askeri Kuvvetleri, Ejército de Liberación Nacional (ELN) – [Ulusal Kurtuluş Ordusu]’nun başkanları ortasında yer alan Luis Gabriel Zea Bernal’i öldürdüklerini duyurdu.
* El Salvador Devlet Lideri Nayib Bukele, kendisinden evvelki hükümet tarafından satın alınan Eurobond cinsinden 800 milyon dolarlık devlet borcunu, vaktinden evvel ödediklerini açıkladı.
* Guatemala Devlet eski Lideri Álvaro Colom Caballeros, 71 yaşında hayatını kaybetti. Caballeros, 2008-2012 yılları ortasında ülkeyi yönetmişti.
* Ekvador Cumhuriyeti’nde, And Dağları’nın güney yamaçlarında yeni bir sel kurbağası tipi keşfedildi. Kurbağaya “Yüzüklerin Efendisi”nin müellifi John Ronald Reul Tolkien’e ithafen “Hyloscirtus Tolkieni” ismi verildi.
Hyloscirtus Tolkieni * Arjantin’in başşehri Buenos Aires’te, Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (CELAC) – [Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu] üyeleri VII. Tepe için bugün bir ortaya geldi. CELAC, kıtada iktisadın toparlanması ve entegrasyonda ilerleme sağlamak maksadıyla 23 Şubat 2010’da kurulan ve 33 üye ülkeye sahip bir tertiptir.
* Arjantinli direktör Santiago Mitre’nin “Argentina, 1985” isimli sineması, 11 Ocak’ta Golden Globe (Altın Küre) En Güzel Sinema Ödülü’ne layık görülmüştü. Kelam konusu sinema artık de, En Uygun Yabancı Sinema kısmında Oscar’a aday gösterildi.
***
ÇARŞAMBA
* Meksika’nın en büyük dördüncü Kartel’i olan Clan del Golfo’nun eski önderlerinden Dairo Antonio Úsuga “Otoniel” David, ABD mahkemesi önünde Narkotrafik hatalısı olduğunu kabul etti.
* ABD Güney Komutanlığı Lideri Laura Richardson, ‘düşünce kuruluşu’ Atlantic Council ile geçtiğimiz Cumartesi günü yaptığı bir görüşmede “zengin kaynakları ve az toprak elementleriyle, günümüz teknolojisi için gerekli olan lityumun Arjantin, Bolivya ve Şili’de ağır biçimde (Dünya lityum kaynağının yüzde 60’ı) bulunduğunu” lisana getirerek, bu lityum üçgeninin ABD için değerli ve vazgeçilemez olduğunu söylemişti. Dün, Arjantin’in başşehri Buenos Aires’te, Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (CELAC) – [Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu]’nun VII. Zirve’si için bir ortaya gelen başkanların büyük kısmı, Richardson’ın bu emperyal kelamlarını kınadıklarını lisana getirdi. Bunun akabinde Richardson, kelamlarının yanlış anlaşılıp aktarıldığını söyledi.
CELAC Doruğu * Arjantin ve Brezilya, 22 Ocak’ta ortak bir para ünitesi oluşturulmasına ait hazırlık çalışmalarına Şubat ayı prestiji ile başlayacakları açıklamasında bulunmuştu. Bu açıklamanın akabinde Venezuela Devlet Lideri Nicolás Maduro da, kelam konusu teşebbüsün iki ülkeyle sonlu kalmayıp tüm Latin Amerika ve Karayipler için geçerli olması gerektiğini tabir etmişti. Meksika Devlet Lideri Andrés Manuel López Obrador ise, ortak bir para ünitesi oluşumunu reddettiğini söyleyip “ABD Doları’nı muhafazaya devam etmeliyiz” dedi.
* Arjantin İktisat Bakanı Sergio Massa, bir konuşması sırasında, Uruguay için “o bizim küçük kardeşimiz, ona ilgi göstermeliyiz” tabirini kullanınca, Uruguay Devlet Lideri Luis Lacalle Pou “Uruguaylılar, yaklaşık 200 yıldır kendi başlarının devasına bakıyorlar, oburunun ilgisine muhtaçlığımız yok” karşılığını verdi.
* Arjantinli tiyatro oyuncusu ve clown (palyaço); Claudio da Passano Gallo, 66 yaşında hayatını kaybetti. “La Banda de la Risa” (“Kahkaha Bandı”) isimli bağımsız tiyatro topluluğunun kurucusu olan Gallo “Pagliacci” ve “Hamlet” oyunlarındaki performansıyla iki defa ACE Ödülü’nü kazanmıştı.
***
PERŞEMBE
* Peru’da, Castillo yandaşları “Toma de Lima” (“Lima’nın Alınması”) ismini verdikleri protesto şovları düzenlemeye başladı. Aksiyoncular, protestolarını ABD Büyükelçiliği önünde ağırlaştırmış durumda. Güvenlik güçleri ise, büyükelçilik binasını muhafazaya almanın haricinde, eylemcilere rastgele bir müdahalede bulunmazken, Peru Üretim Bakanı Sandra Belaunde, misyonundan istifa ettiğini açıkladı. Öte yandan; Honduras Devlet Lideri Xiaomara Castro, Peru halkının maruz kaldığı saldırganlığı kınayan bir açıklama yapınca, Peru, Honduras Büyükelçisi’ni geri çekti.
* Kosta Rika hükümeti, Venezuela ile konsolosluk alakalarının yine kurulması kararı aldığını açıkladı. İki ülke ortasında 2019’dan beri konsolosluk ilgileri durdurulmuştu.
* Haitili bir küme polis, başşehir Port au Prince’in yüzde 60’ını elinde tutan organize hata örgütleriyle gayrette ölen arkadaşlarının hesabını sormak için Başbakan Ariel Henry’nin özel konutuna silahlı taarruzda bulundu. Taarruzda ölen ya da yaralanan olmazken, maddi hasar meydana geldi.
* Meksika Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü, 2022 yılsonu prestiji ile ülkede resmi işsizlik oranının yüzde 3,7 olduğunu açıkladı. Bu sayı, ülke işsizlik tarihinde son 14 yılın en düşük seviyesi oldu.
* Şili Dışişleri Bakanı Antonia Urrejola’nın, Arjantin Büyükelçisi Rafael Bielsa için “pislik bir deli” kelamlarını sarf ettiği ses kaydının ortaya çıkması, iki ülke ortasında diplomatik krize neden oldu.
* Trinidad ve Tobago Başbakanı Keith Rowley “ABD, ülkemizle Venezuela ortasında bulunan deniz hududundaki büyük bir doğalgaz alanını işletmemize müsaade verdi” açıklamasında bulundu.
Shakira * Kolombiyalı-Lübnanlı müzikçi Shakira Isabel Mebarak Ripoli’nin “Out of Your League” isimli modülü, 14 Ocak’ta, YouTube’da 63 milyon kere izlenerek birinci 24 saatte en çok dinlenen Latin Amerika müziği unvanını kazanmıştı. Bugün de Shakira, Spotify’da 70 milyonu aşan dinleyici sayısıyla, en çok dinlenen Latin Amerikalı müzikçi unvanını kazandı.
***
CUMA
* Brezilya’nın yerli halklarından Yanomami’ler, yaşadıkları Brezilya Amazon Yağmur Ormanı bölgesinde, Bolsonaro hükümetinin madencilik faaliyetleri ismine, şuurlu ihmali sonucu açlık, bulaşıcı hastalık, vb. nedenlerle; de facto bir soykırıma uğramışlardı. Lula hükümeti, buna son vermek ismine, Yanomami halkına her türlü takviyesi vereceğini açıkladı.
Yanomami halkı * Brezilya Devlet Lideri Luiz Lula da Silva, Almanya’nın Ukrayna’ya teslim etmeyi planladığı tanklar için cephane sağlamayı reddetti.
* Meksika devlet şirketi Petróleos Mexicanos’un yaklaşan borç vadelerine ait olarak, Maliye Bakanlığı, telaş edilecek bir şey olmadığını, kelam konusu borçların vaktinde ve eksiksiz ödeneceğini açıkladı.
* El Salvador Devlet Lideri Nayib Bukele ile 2020’den bu yana ortası düzgün olmayan ABD, ikili bağlantılara hürmet duyma kelamı vererek, El Salvador’a yeni büyükelçi olarak William Duncan’ı atadı.
* Venezuela İçişleri, Adalet ve Barış Bakanı Remigio Caballos, Kolombiya ve Fransa hükümetleriyle koordineli olarak yürüttükleri çalışma sonucunda, Venezuela Donanma Kuvvetleri’nin 324 kilo esrar ele geçirdiğini açıkladı.
***
CUMARTESİ
* Küba, ulusal kahraman José Julián Martí Pérez’in doğumunun 170. yılını başşehir Havana’da, onbinlerin katıldığı “Paseo de las Antorchas” (“Meşaleler Yürüyüşü”) ile kutladı.
José Julián Martí Pérez’ * İspanyol gümrük vazifelileri, Kanarya Adaları yakınlarında, Kolombiya’dan yola çıkan Orion V isimli bir gemide 4.500 kilo kokain ele geçirdi.
* Almanya Başbakanı Olaf Scholz; Arjantin, Brezilya ve Şili’yi kapsayan Latin Amerika cinsine bugün başladı.
* Peru’da, Kuzey Pan-Amerikan Otoyolu’nda seyretmekte olan bir otobüsün Piura’da uçurumdan yuvarlanması sonucu 26 kişi öldü, çok sayıda da yaralı var.
***
PAZAR
* Peru’da, Devlet eski Lideri Pedro Castillo’nun 7 Aralık 2022’de iktidardan indirilmesinden bu yana, Castillo yandaşları ile güvenlik güçleri ortasında devam eden çatışmalarda bugün, başşehir Lima’da, üç protestocu daha öldürüldü. Bu vefatla birlikte, hayatını kaybeden Castillo yandaşı sayısı 65’e ulaştı.
* Meksika’da, Sinaloa Karteli’nden sonraki en büyük Kartel olan ve kurucusu-lideri Nemesio Rubén Oseduera “El Mencho” Cervantes buyruğunda hareket eden Jalisco Nueva Generación Clan’a operasyon düzenleyen Ulusal Muhafızlar’dan ikisi ölürken, dördü de ağır yaralandı.
* Meksika’da, 2022 yılı içinde 947 bayanın şiddet kullanılarak öldürüldüğü açıklandı.
* Guatemala Yüksek Seçim Mahkemesi, ülkenin eski diktatörlerinden Efraín Ríos Montt’un kızı Zury Ríos Sosa’nın 25 Haziran’da yapılacak genel seçimlere devlet lideri adayı olarak katılma talebine onay verdi.
Guetamala’nın eski diktatörlerinden Efraín Ríos Montt’un kızı Zury Ríos Sosa * Kolombiyalı müzisyen, bestekar ve kelam muharriri Adolfo Rafael Pacheco Anillo, 82 yaşında hayatını kaybetti. Anillo birebir vakitte, ülkenin en uygun akordeoncularından biri sayılıyordu.
Manuel ‘Garrincha’ dos Santos’un öyküsü:
1933 yılı Ekim ayında, Brezilya’nın en büyük ikinci kenti Rio de Janeiro’da doğan Manuel Francisco “Garrincha” dos Santos, raşitikti. Sol bacağı sağ bacağından altı santim kısa, omurgası da yamuktu. Bir oranda tedavi edilebilirdi aslında fakat ailesinin hem koyu Katolik inancı hem de fakirliği nedeniyle tedavi edilmedi. Ablası ona “Minik Kuş” manasına gelen “Garrincha” ismiyle seslenirdi ve bu lakap, ölene dek onun oldu. Arkadaşları ise, ablası kadar anlayışlı, sevecen değildi “Garrincha”ya karşı ve ona “boba” yani “aptal” diye sesleniyorlardı. Zira “Garrincha”nın yalnızca vücudu değil, zekası da sıkıntılıydı. Ulusal kadro seçmeleri için yapılan test kağıdına “şoför dahi olamayacak derece düşük bir zekada” olduğu yazıldı. Yeniden de bir formda seçmelere katıldı. Lakin bu seçmelerin birinde kramponlarını unuttuğu, bir başkasındaysa meskene dönüş trenine yetişmek için deneme maçını yarıda bıraktığı için başarısız sayıldı. Ve evet, nitekim de araç sürüşü son derece berbattı. Örneğin, bir seferinde babasına çarptı, başkasında karısının dişlerinin kırılmasına, son seferinde ise kayınvalidesinin vefatına neden oldu.
Manuel ‘Garrincha’ dos Santos
Hemen her bahiste gamsız ve tembel olmasına karşın, iş, futbola gelince başkalaşıyordu ve ondaki bu başkalığı fark eden Botafogo ekibi, 1951’de onu takımına aldı. O gün prestiji ile; ismini evvel Brezilya’ya, akabinde da tüm dünyaya duyuracağı futbol mesleği başlamış oldu. Çok uygun top sürer, mecbur kalmadıkça kimseye pas vermez, attığı çabucak her gol olay olurdu. Fakat öte yandan da, çabucak hiçbir şeyi umursamazdı “Garrincha”. Örneğin maç öncesinde antrenörünün verdiği taktikleri dinlemek yerine çizgi roman okumayı yeğlerdi. Lakin buna karşın, her alana çıkışında izleyenleri kendisine hayran bırakırdı. Grup arkadaşı Mario Lazallo “Garrincha”yı şöyle tanımlıyordu: “Pazar günü maçını oynar, Pazartesi antremana gelmezdi. Salı günü tüm gün içer, Çarşamba günü ‘dünden kalma’ olduğu için tekrar antremana gelmezdi. Perşembe antremana katılır, Cuma gecesi cümbüş partilerine giderdi. Cumartesi günü yeniden ‘dünden kalma’ olduğu için tüm gün dinlenirdi. Pazar günü ise maça çıkar ve gösterisini yapardı.” Futbol mesleği boyunca iki kere Dünya Kupası’nı havaya kaldırma talihine erişen “Garrincha”, 39 yaşında jübilesini yaptığında iki lakaba daha sahip olmuştu: “Çarpık Bacaklar Meleği” ve “Halkın Neşesi”… Bazılarına nazaran, tüm dünyanın tanıdığı Edson Pelé’den çok daha büyüktü. Fakat o, bunu da hiç umursamadı. Pelé daima bilindi, o daima “Garrincha” olarak kaldı. Brezilyalılar’ın tabiriyle “Pelé’ye hürmet, Garrincha’ya hayranlık duyulur”du. Kazandığı paraları ise; meyve kaselerinde, dolaplarda, kilerde saklardı. Kontratlarını hiç okumaz, o yüzden de hakikaten hak ettiğini hiç kazanamazdı. Lakin tüm gamsızlığına, tüm umursamazlığına karşın, kayınvalidesinin vefatına neden olduğu o otomobil kazasının akabinde buhrana giren, intihar teşebbüsünde bulunan ve akabinde kendini içkiye veren “Garrincha”, 1983 yılında, şimdi 50 yaşındayken alkol komasına girip hayatını kaybetti. Onbinlerin katıldığı cenaze merasiminde açılan dev pankartta “sen herkese gülmeyi öğrettin lakin artık herkes senin gerinden ağlıyor” yazılıydı.