İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin mesken sahipliğinde düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin ikinci gününde ekonomistler enflasyon ve mevcut iktisadın gidişatı hakkında yorumlarda bulundu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) eski baş ekonomisti ve Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara, 2016 yılında Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının bitişiyle birlikte enflasyonun tekrar yükselmeye başladığını tabir etti.
Kara, “Merkez Bankası kanununa baktığınız şu anda da araç bağımsızlığına sahip, kendi aracını kendi inisiyatifiyle kullanabilse de siyasi otoritenin bunu hazmetmesi, buna müsaade vermesi ve toplumun da bunu desteklemesi çok önemli” değerlendirmesini yaptı.
Türkiye’nin enflasyonla 1970’lerde tanıştığını ve enflasyonla çabanın ise 1994’ten sonra başlandığını belirten Prof. Dr. Kara, Türkiye’nin enflasyonla gayrette en başarılı olduğu devir olarak gösterilen 2000’lerde ise TCMB liderlerinin misyon müddetlerinin olan 5 yılı tamamladığına dikkati çekti. 2001 yılında tabana vurulduğunu, dünyanın en yüksek üçüncü enflasyonuna sahip olunduğunu belirten Kara “Gelinen noktada 2001’e geri döndük. Dünyada dördüncü en yüksek enflasyona sahibiz. Bir devir muvaffakiyet elde ettik enflasyonu düşürdük lakin devam ettiremedik” sözlerini kullandı.
Kara, şöyle devam etti:
“Türkiye’nin sürdürülebilirlik ve makro finansal istikrarları devam ettirebilmesi konusunda kurumsal yapılandırma teklifleri getireceğim. 100 yıllık devirden ne ders çıkarabiliriz diye bakarsak finansal istikrar konusunda; basiretli bir para siyaseti, fiyat istikrarı için ön koşul. Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığı kritik. Son yıllarda gördüğümüz üzere, siyasi otoritenin de toplumun da bunu benimsemesi gerekiyor. Bu yetmez, öteki kurumların da para yaratma yetisinin de sonlandırılması lazım. Kamu bankalarının asıl fonksiyonlarına dönmesi, bütçe disiplini ve mali açıdan değerli. Yalnızca enflasyonu indirelim, Merkezi Bankası bağımsız olsun, bütçeyi de sıkalım enflasyonu düşürelim halinde bir yaklaşım kalıcı olmayabiliyor. Art planda sürdürülebilir istikrarlı yapı da değerli. Makro finansal dengesizlikleri de gözeten yapıya muhtaçlık var.”
‘Tüketime değil yatırıma dayalı siyaset güdmeliyiz’
Ekonomist Uğur Gürses de kongrede konuşma yaptı. Türkiye’nin iktisat modelinin değişmesi gerektiğini vurgulayan Gürses “Bugünün ekonomik modeli ulusal gelirin yüzde 60’ını oluşturan hanehalkı tüketimine dayanmaktadır. Yatırımlarda ise orta ve uzun vadeli kamusal bir strateji yoktur. Planlama yoktur. İhracatın ne katkısı ise dalgalanmaktadır. Geleceğin Türkiye’sinin modeli verimliliği artıran bir patika olmalıdır. Bu patika ise hanehalkı tüketimine dayanan bu modelin yatırımlara kaymasıyla mümkün olabilecektir. Aksi halde net ithalat ziyadesiyle büyüyen cari açık ile bunu kapama dönük kısa vadeli sermaye girişlerine mahkum, parası daima dalgalanan, enflasyonu bir türlü fiyat istikrarı düzeyine çekemeyen ülke fotoğrafı değişmeyecektir” sözlerini kullandı.
‘Hukuk ve yargıda bağımsızlık yatırıma dönüşür’
Uğur Gürses, yeni büyüme modelinin tabiata saygılı olması gerektiğini söyledi. Gürses, “Önümüzdeki çeyrek yüzyılın büyüme merkezi Doğu ülkelerine kayarken Türkiye, yaşlanan lakin sermaye birikimi görece güçlü Avrupa ile gelişen Doğu ortasında global bir hub, orta durak olma, bu çerçevede de yatırım çekme potansiyeli olan bir ülkedir. Türkiye; hukuka saygılı, yargı bağımsızlığına sağlama ve kurallı bir iktisat olma, hesap veren sistemleri hareket geçirme ve basın özgürlüğünü temellendirdiğinde global çapta direkt yabancı sermaye yatırımlarının aktığı büyük bir merkez olacaktır” diye konuştu.