Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün, insanlığın hafızasında Truvalı Helen’in Troya’da yani Çanakkale’de yaşadığını belirterek, “Bana nazaran Türkiye’nin global alanda en tanınmış markalarından biri Troya… Hatta en tanınmışı… Zira gerisinde “Troya” üzere muazzam bir kıssa var. Dünyada insanların, Kutsal Kitap’taki yaradılış öyküsünden sonra tahminen de en âlâ bildikleri öykü bu birebir vakitte.” sözlerini kullandı.
Özkök’ün “Dünyanın en hoş bayanı Troya Müzesi’nden kaçtı mı” başlıklı yazısı şöyle:
Dünyanın en hoş bayanı Troya Müzesi’nden kaçtı mı?
Yani Truvalı Hoş Helen…
Sparta’dan Troya’ya kaçan Helen, artık Troya Müzesi’nden de mi kaçtı?
Soru absürd üzere duruyor anlatacağım…
Ama evvel Troya ve kültür yolu şenlikleriyle ilgili hoş bir atlatma
haber vereyim.
Önce size hoş bir atlatma haber vereyim
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, 6 Eylül, yani önümüzdeki salı günü, kıymetli bir projenin lansmanını yapacak.
Türkiye’deki “Kültür Yolu Festivallerinin” sayısı 6’ya çıkarılıyor.
İstanbul ve Ankara ile başlayan şenlikler, Çanakkale, Konya Diyarbakır ve İzmir Kültür Yolları ile devam edecek.
Bu çerçevede Çanakkale’de başlayan Troya Kültür Yolu Şenliği de 16 Eylül günü başlıyor.
Festivaller dizisi nisan ayında İzmir Monopol Fabrikası’nda sona erecek
Bu şenlikler dizisi. Önümüzdeki Nisan ayında Monopol Fabrikası projesinin tamamlanmasından sonra başlayacak İzmir Kültür Yolu Şenliği ile sona erecek.
Troya Kültür Yolu, yaklaşık 120 kilometrelik bu yürüyüş ve bisiklet tutkunları tarafından bilinen bir rotaydı.
Şimdi orası daha sistematik bir kültür yolu haline getiriliyor ve şenlikle zenginleştirilecek.
Troya denince akla gelen üç isim şunlar
Troya Kültür Rotası isimli bir internet sitesi var.
Orada bu rotanın başlangıç noktası şöyle tanım ediliyor:
“Homeros’un İlyada Destanı’yla ölümsüzleşen, Paris’in Helen’i kaçırdığı, Troya Savaşlarının yaşandığı UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindeki Troya…”
Gördüğünüz üzere UNESCO mirası olarak tanım edilen bu yer konusunda en önemli 3 isim veriliyor:
“Homeros, Paris ve Helen…”
Bunu bir kenara yazıp artık asıl pozisyona döneyim…
Adı geçen o Helen nerede?
Güzel Helen’i kim, nerede öldürdü
Efsaneye nazaran, Sparta’dan Troya’ya kaçırılmıştı. Troya savaşının kaybedilmesi ve Paris’in öldürülmesi üzerine oradan tekrar eski kocasının yanına, Sparta’ya dönmüştü.
Kocası ölünce, bir manada Rodos’a sürgüne gönderilmiş, orada da Rodos hükümdarının karısı tarafından öldürtülmüştü.
Ama Helen bugün insanlığın hafızasında hâlâ Troya’da yaşıyor.
Yani Çanakkale’de…
Hangisi daha büyük marka; Ephesus mu yoksa Troya mı
Önceki Pazar günü Assos’dan dönerken Troya Müzesi’ne uğradım.
“Uğradım” diyorum, zira bu müzeye yalnızca orayı ziyaret etmek için gitmeyi planlıyordum.
Anlayacağınız bu, süreksiz ve hızlandırılmış bir ziyaret oldu.
Çünkü bu müzeye çok ehemmiyet veriyorum.
Bana nazaran Türkiye’nin global alanda en tanınmış markalarından biri Troya…
Hatta en tanınmışı…
Çünkü gerisinde “Troya” üzere muazzam bir kıssa var.
Dünyada insanların, Kutsal Kitap’taki yaradılış öyküsünden sonra tahminen de en uygun bildikleri kıssa bu tıpkı vakitte.
Ben Egeliyim ve çocukluğumdan beri Ephesus ismiyle büyüdüm.
Evet Ephesus bugün dünyanın en kıymetli arkeolojik bölgelerinden biridir.
Ama bana nazaran Troya dünyada Ephesus’dan çok daha büyük bir markadır.
Çünkü ardında çok güçlü bir insan kıssası var.
Ephesus’da ise bu türlü kuvvetli bir kıssa yok.
İlk sefer gittiğim Troya Müzesi’nde iki düş kırıklığı
Ancak 15 Eylül’de açılacak olan Troya Kültür yolunu evvelce yaparken düş kırıklığına uğradım.
İlk düş kırıklığımı Çanakkale Köprüsü’ne giden duble yolda yaşadım.
Troya Müzesi’ne giden yolu gösteren işaret, neredeyse Behramkale’yi gösteren işaretten bile küçüktü.
Yamulmuş sıradan bir plakanın üzerinde “Troya 5 km” yazıyordu.
Troya Müzesi’nde bir yavru panda olsaydı
Nedense aklıma Washington’da gittiğim Smithsonian Hayvanat Bahçesi geldi.
O parkta bir panda ayısı vardı ve yerin en değerli markası o kabul ediliyordu.
İşte bu yüzden devasa parkın kapısından girdiğiniz anda bir Panda bombardımanı ile karşılaşıyordunuz. Her yerde Panda ile ilgili dev billboardlar ve yol işaretleri vardı.
Panda kapalı yerinden kendine ayrılan açık kısma çıktığında bütün billboardlarda ışıklar yanıp sönmeye başlıyor ve “Panda out” yani “Panda dışarda” yazısını okuyordunuz.
Berlin Hayvanat Bahçesi Knut sayesinde halka açıldı
Bir vakitler annesi tarafından beslenmesi kesilip tek başına bırakılan beyaz ayı yavrusu Knut, Berlin Hayvanat Bahçesi’nin en büyük markası haline gelmiş, hayvanat bahçesi o yavru ayı sayesinde halka açılmış ve çok para kazanmıştı.
Troya ve Hoş Helen hiç elbet Panda ve Knut’tan çok çok çok daha büyük bir marka…
Ama nedense karayollarımız, diğer kurumlarımız bu ismi ihtimamla saklamış üzere.
Anayoldan ayrıldıktan sonra Troya istikamet levhaları otel işaretlerinin ortasında kayboluyor.
Tevfikiye Arkeoloji köyünü, övgüye paha bir fikir ve maddi katkıyla restore ettiren Opet firmasının ismi Troya isminden bile daha önde neredeyse.
Oysa insan bu müzenin ehemmiyetini size daha Çanakkale köprüsünün girişinden itibaren hatırlatmasını, anlatmasını bekliyorsunuz…
Müzeyle ilgili sekiz olumlu gözlemim
Müzeye geleyim.
Hürriyet’te yıllarca birlikte çalıştığım Yalçın Balcı’nın da beni daima bilgilendirmesi sayesinde Troya Müzesi’ni daha temeli atılmadan çok yakından izlemeye başladım.
İlk izlenimimi yazayım.
Gerçekten hoş bir müze…
(*) Bir defa sergilenen bütün eserler yepyeni. Yani replika eser yok.
(*) Gezme parkuru çok âlâ planlanmış.
(*) Müzenin varoluşuna neden olan öykü çok hoş anlatılıyor.
(*) Duvarlardaki ve sergilenen kalıntılar üzerindeki bilgilendirmeler çok yeterli.
(*) Birinci kazıların başlamasından itibaren arkeolojik çalışma kronolojisi çok düzgün anlatılmış.
(*) Müzenin mimarisine gelince… Yalnızca yatay değil, dikey ve üç boyutlu seyredebileceğiniz biçimde bir mimarisi var.
(*) Çocuklar için eğlenceli ve adeta oyun üzere dijital bilgi sistemleri oluşturulmuş.
(*) Troya öyküsü ve mitolojisinin bütün kahramanları heykelleri ve tasvirleri ile anlatılmış.
Peki müzenin harika kahramanı nerede
Buraya kadar çok uygun.
Ancak müzeyi gezen bir insan için çok büyük bir eksiklik var.
Müzenin kuruluş öyküsünün en değerli kahramanı ortada hiç görünmüyor.
Yani Hoş Helen yahut Troyalı Helen güya hiç yaşamamış.
Müzeyi baştan sona iki kez gezdim. Hiçbir yerde bir Helen tasviri görmedim. Meğer mesela Athena üzere öteki bayan kahramanların tasvirleri var.
Helen’e ilişkin yalnızca iki küçük iz var.
Biri duvardaki açıklayıcı panoların birinde üç cümlelik bir şey.
Bir de yeniden o duvarlarda üzerinde “Helen” yazan küçük bir ekran var, lakin o da çalışmıyor.
Oysa o müzeyle gelen insanların tahminen de yüzde 80’inin başında iki isim var:
Helen ve onu Sparta’dan kaçıran Paris… Yani müzenin “Super Hero’su…”
Anlayacağınız Troya Müzesi Panda’sını ve Knut’unu kaybetmiş.
Kazı lideri bu hususta ne diyor
Bunu Troya Hafriyat Lideri ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Rüstem Aslan’a sordum.
“Aslında var” dedi.
Müzede sergilenen kırık bir vazonun üzerinde Helen tasviri varmış. O da dijital ekranı söyledi. Fakat ben oradayken bu ekran çalışmıyordu.
Bence bu sayılanlar, var manasına gelmiyor.
Eminim bugünkü pazarlama anlayışına sahip bir müze küratörü oraya girse, baş köşeye koyacağı kahraman Helen olacaktır.
Rüstem Hoca, İstanbul Arkeoloji Müzesi içinde açılan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açılan Troya kısmını görmemi tavsiye etti.
Çok çağdaş ve çağdaş bir kısım olmuş. En kısa vakitte gidip göreceğim.
Önümden art geriye çıkan 6 otomobilin plakası
Önceki Pazar Troya Müzesi’nden ayrılırken önümdeki arda arda sıralanmış 6 otomobilin plakalarına baktım.
Hepsi de İtalya başşehri Roma’ya kayıtlı plakaydı.
Belli ki Türkiye rotalarının en değerli noktalarından biri bu müzeydi.
O nedenle diyorum ki, Marvel çağı çocukları için bir “Super Kahraman” sayılabilecek Helen derhal bulunup müzenin baş köşesine yerleştirilmeli.
Yine o nedenle ölünceye kadar bıkmadan yazacağım.
O köprünün ismi Çanakkale-Troya olmalıdır.
Bir Helen büstü görmek isterseniz
Son bir nokta…
Eğer Troya hafriyat bölgesinde bir Troyalı Helen büstü görmek isterseniz, Opet tarafındanr restore ettirilen Tevfikiye köyünün meydanında görebilirsiniz.
Köy meydanında Troya efsanesinin bütün kahramanlarının replika büstleri var.