AYDIN HASAN- Çanakkale Boğazı’nın Kilitbahir sırtlarında yer alan Dur Yolcu Anıtı, vakit içinde Çanakkale’nin simgelerinden biri haline geldi. Anıtta birinci iki dizesi yer alan ‘Bir Yolcuya’ şiirinin de, bu nedenle Çanakkale Savaşları için yazıldığı sanılır. Meğer bu şiir, Büyük Zaferi anlatmak için yazılmıştır.
Şiirin muharriri Necmettin Halil Onan, Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde açılan imtihanı kazanarak Türk Lisanı ve Edebiyatı kısmına kaydoldu. Fakat İstanbul’un işgali üzerine okul süreksiz olarak kapatılınca Ulusal Mücadele’ye katılmak üzere Ankara’ya geçti. Ankara Talimgâhı’na girerek zabit vekili oldu.
‘BOĞAZDAN GEÇEN GÖRMELİ’
‘Bir Yolcuya’ şiirinde, somut coğrafik tasvir pek yok. Ben, birinci okuduğumda bu şiirin Polatlı Duatepe’den Afyon Kocatepe’ye uzanan coğrafyanın içindeki kahramanlıkları, yani Sakarya Muharebesi ile Büyük Taarruz’un yaşandığı alanı tasvir ettiği izlenimine kapılmıştım. Bu şiir, zati 30 Ağustos 1922’deki zaferle sonuçlanan Kurtuluş Savaşı için yazılıyor. Lakin bu sevimli Çanakkale Savaşları için yazıldığı istikametinde yaygın bir tanınan yanılgı var. Bu yanılgının da, benim bildiğim kadarıyla içinde düzgün niyet olan değişik bir öyküsü var. Bu kıssa, Çanakkale Kültür ve Turizm Vilayet Müdürlüğü’nün toplumsal medya hesabında, ‘Dur Yolcu’ başlığı altında şu yazıda anlatılır:
“Tarihler 1960 yılını göstermektedir. Günümüzde hâlâ aktif olan, Dur Yolcu Anıtı‘nın çabucak altında yer alan Değirmen Burnu Tabyaları‘nın kumandanı Üsteğmen Turan Şekip Pınar, Çanakkale Zaferi‘ni gösterebilecek bir eser bırakmak istiyordu. Bir gün Yedek Subay Seyran Çebi‘yi çağırdı. Ona düşündüklerini heyecanla anlattı. Yapıtı Çanakkale Boğazı’ndan gelip geçen herkes görmeliydi. Masasının üzerinde bulunan Asker Sigarası paketini gösterdi. ‘Bunu çizebilir misin?’ diye sordu. Çebi çizebileceğini söyledi. Tek başına bir asker görseli istenileni anlatmaya yetmeyecekti. Bu nedenle Necmettin Halil Onan’a ilişkin şiirin dizeleri anıta ek edildi. ‘Dur Yolcu! Bilmeden gelip bastığın bu toprak bir periyodun battığı yerdir!’
MİLLİYET’İN MEŞALESİ
Anıta dizelerin ek edilmesinin yanında Çanakkale Şehitler Abidesi’nin imali şimdi yeni tamamlanmıştı. Anıt Milliyet’in başlattığı bağış kampanyası sayesinde bitirildi. Bu nedenle Dur Yolcu anıtına Milliyet’in sembolü olan meşale figürü ek edildi. Böylelikle Dur Yolcu Anıtı tamamlanmış oldu.
İŞTE O ŞİİR
Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın,
Bu toprak, bir dönemin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın,
Bir vatan kalbinin attığı yerdir.
Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda,
Gördüğüm bu tümsek, Anadolu’nda,
İstiklal uğrunda, namus yolunda,
Can veren Mehmed’in yattığı yerdir.
Bu tümsek, koparken büyük zelzele,
Son vatan kesimi geçerken ele,
Mehmed’in düşmanı boğduğu sele,
Mübarek kanını kattığı yerdir.
Düşün ki, hasrolan kan, kemik, etin
Yaptığı bu tümsek, amansız, çetin,
Bir harbin sonunda, bütün milletin,
Hürriyet zevkini tattığı yerdir.