İzmir’de Ulaşım Uyum Merkezi (UKOME), öğrenci servisi ve minibüs fiyatlarının güncellenmesi taleplerini kabul ederken İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin toplu ulaşım tarifelerinin güncellenmesi talebini ise bir defa daha oyçokluğuyla reddetti. Son üç yılda akaryakıt maliyetinin üç kat, elektrik maliyetinin ise beş kat arttığına dikkat çeken İzmir Büyükşehir Belediyesi, UKOME kararını mahkemeye taşıyacaklarını açıkladı.
Toplantıya başkanlık eden İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, UKOME hakkında ‘hakkın berbata kullanımının tespiti davası’ açacaklarını duyurdu. Edinilen bilgiye nazaran; artan akaryakıt ve güç maliyetlerine karşın aylardır tarife artışı yapılmaması nedeniyle büyük ölçüde kamu ziyanına uğrayan İzmir Metro AŞ, İZDENİZ ve İZULAŞ idareleri de UKOME kararının iptali için dava açacak. Kamu ziyanının en büyük boyutta olduğu ESHOT Genel Müdürlüğü de bu davaya müdahil olacak.
Başkan Soyer göz nazaran göre kamu ziyanı yaratıldığını belirterek, “Buna daha fazla seyirci kalmayacağız” dedi. Ret oyu kullanan kurum temsilcileri tarafından lisana getirilen, “30 büyükşehir ortasında en yüksek fiyatın İzmir’de olduğu” savının gerçek dışı olduğunu söyleyen Soyer, karşılaştırmanın üç büyük kent ortasında yapılması gerektiğini vurguladı. Lider Soyer, toplam çizgi uzunluğu 5-6 km’yi bulmayan kentlerle çok uzun aralıklarda nakliyecilik yapılan üç büyük kentteki maliyetlerin kıyaslanamayacağını vurguladı.
“Sübvansiyon 4 milyon lirayı bulacak”
Başkan Tunç Soyer, şöyle devam etti:
“İzmir Büyükşehir Belediyesi, halkın menfaatlerini korumakla vazifelidir. Biz de tam olarak bu türlü yapıyoruz. Türkiye’de şayet akaryakıta yüzde 266 artırım yapılmışsa ve İzmir Büyükşehir Belediyesi toplu ulaşımda bu artırımın gereğini yerine getirerek bir fiyat belirleyemiyorsa o takdirde ortaya çıkacak ziyan, İzmir halkının zararıdır. Kamusal toplu nakliyecilik hizmeti, isminden da anlaşılacağı üzere kâr hedefli değildir. Daima ziyan eder. Ortadaki farkı Büyükşehir Belediyesi sübvanse eder. Lakin gelinen noktada, yalnızca bu yıl Büyükşehir’in toplu ulaşım hizmetinin devamlılığı için harcayacağı para, 4 milyar TL’ye dayanmıştır. Bu, Büyükşehir bütçesinin neredeyse yarısı demektir. Bizim yapmamız gereken, halkın beklediği öbür hizmetler ne olacak? Onlar hangi kaynakla yapılacak.”
“Bu çelişkileri sevgili İzmirliler değerlendirsin”
Ekonomik tablonun ortada olduğunu, tarife artışının hayati bir gereklilik haline geldiğini belirten Lider Soyer, şunları kaydetti:
“Devletin resmi kurumları ne kadar devletse İzmir Büyükşehir Belediyesi de o kadar devlettir. Biz de kamuyuz, biz de kamu kaynaklarını en verimli biçimde kullanmakla mükellefiz. Bugün, toplu nakliyecilik hizmeti yapan TCDD’nin, yıl başından bu yana bilet fiyatlarını yüzde 155-156 artırdığını görüyoruz. Birebir TCDD’nin UKOME’deki temsilcisi, ‘Halkın faydasına değil’ diyerek kent içi toplu ulaşım tarifesinin artışına ret oyu veriyor. TCDD hizmetlerinde niçin halk faydası gözetilmiyor o halde? TCDD trenlerine daha yeni artırım yapıldı. 110 kilometrelik Ödemiş-Basmane çizgisinde bilet fiyatı 35 TL oldu. Birebir uzunluğa sahip İZBAN’da bilet fiyatı ise 21 TL’dir. Bu çelişkileri sevgili İzmirliler değerlendirsin.”
“Siyasi farklılıklar düşmanlığa dönüşmemeli”
UKOME’deki kurum temsilcilerine bir sitemi olamayacağını bilhassa vurgulayan Lider Tunç Soyer, şöyle devam etti:
“Temsil ettikleri kumandanları, daire liderleri, genel müdürleri var. Aslında bir siyasi iradeyi temsil ediyorlar. Lakin onlardan rica ediyorum. Amirlerine lütfen şunu iletsinler: Farklı siyasi görüşlerimiz olabilir, çok olağan. Buna hürmet duyuyorum. Fakat bu siyasi görüş farklılıklarının bir düşmanlığa dönüşüyor olması çok üzücü. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin acze düşmesi, toplu ulaşım yapamayacak noktaya gelmesi, bu kentte yaşayan tüm kurumlar için çok büyük bir zafiyet manasına gelir. Buna müsaade verilmemeli. Büyükşehir Belediyesi, bu ülkede yaşanan artırımlardan, ekonomik bilgilerden, hayat pahalılığından, enflasyondan muaf değil. Daha ne kadar dayanmasını bekliyorsunuz belediyenin? İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bir düşman kuruluş olmadığını, bu memleketin, devletin bir kesimi olduğunu ve hizmetin sürdürülebilirliğinin sağlanmasının bir mecburilik olduğunu rica ediyorum üstlerinize, amirlerinize iletin.”
“Kimse artırım yapmak istemez”
Toplantı çıkışında bir kıymetlendirme yapan Lider Soyer, yaşanan durumdan artık İzmirlilerin bilgisi olması gerektiğini vurguladı ve şunları söyledi:
“Kimse artırım yapmak istemez. Biz de istemeyiz. Neden benim vatandaşım enflasyon ortamında yaşasın? Neden artırım yağmuru altında inim inim inlesin? Bunları kim ister? Lakin ne yazık ki berbat yönetilen bir iktisadın getirdiği acı sonuçlarla karşı karşıyayız. Sevgili hemşerilerim şunu bilsin. Yarın hükümetin kentteki temsilcileri çıkacak, bu bahis üzerinden siyaset yapacak. ‘Biz halkı düşünüyoruz, o yüzden de toplu ulaşıma artırım yaptırmıyoruz, Soyer artırım yapmak istiyor” diyecekler. Bu kanılarında samimi olsalar aylardır bu ülke artırım yağmuru altında olur muydu? Bu mevzu siyaset problemi değildir. Mevcut ekonomik koşullar ışığında, artan maliyetler nedeniyle, toplu ulaşım hizmetinin ve Büyükşehir’in öteki tüm hizmetlerinin sürdürülebilirliği için artış yapmak zorundayız. Bahsettiğimiz artış, akaryakıta, güce yıl başından bu yana gelen yüzde 100’den fazla oranlarda da değil üstelik. Biz, aylardır toplu ulaşım tarifesinde yüzde 30-40’lık artışı yapamaz durumdayız. Siyasi saiklerle kilitlenmiş durumdayız. Hakkımızı, İzmirlilerin hakkını mahkemede arayacağız. Takdiri hemşerilerime bırakıyorum.”
İzmir Büyükşehir Belediyesi toplu ulaşımda gelinen tabloyu özetleyen bir notu da kamuoyunun bilgisine sundu.
Yolcu başına sübvansiyon ayda 508 TL
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamada, Lider Tunç Soyer’in misyona başladığı Mart 2019’dan bu yana ekonomik ve konforlu toplu ulaşım için yatırımların sürdüğü belirtildi. Soyer’in talimatıyla hayata geçirilen Halk Taşıt uygulaması ile sabah ve akşam muhakkak saat dilimlerinde yüzde 50 indirimli toplu ulaşım imkanı sağlandığı, aktarma mühletinin 90 dakikadan 120 dakikaya çıkarıldığı vurgulandı. Açıklama şöyle devam etti:
“Bu süreçte; yapılan tüm yeni toplu ulaşım tarifeleri, hükümetin açıkladığı temel göstergelerin altında artış oranları ile belirlendi. Nisan 2019’da 3 TL olan tam biniş fiyatı, bugün itibariyle 6,5 TL’dir. Nisan 2019’dan bu yana akaryakıtta yüzde 266, elektrikte yüzde 531, TÜFE’de yüzde 152, ÜFE’de yüzde 312, dolar kurunda yüzde 228, euro kurunda yüzde 185 artış oldu. Bu süreçte, yani son 3,5 yılda toplu ulaşım tarifesindeki toplam artış oranı ise yüzde 117’dir. Öğrenci biniş fiyatı ise Nisan 2019’da 1,80 TL iken bugün yalnızca yüzde 22 artışla 2,20 TL olarak uygulanmaktadır.
Ciro akaryakıt maliyetlerini karşılayamaz oldu
ESHOT Genel Müdürlüğü’nden örnek vermek gerekirse; 2022 Ocak-Ağustos devrinde tüm bilet gelirlerinden sağlanan hasılat, akaryakıt maliyetini dahi karşılamamaktadır. Bugün ESHOT’un aylık cirosu, akaryakıt maliyetinin fakat yüzde 57’sine denk gelmektedir. Metro ve tramvaydan elde edilen biniş gelirlerinin tamamı ise yalnızca elektrik maliyetini karşılayabiliyor.
Her binişe 11,52 TL destek
İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı toplu ulaşım kuruluşları, fiyatlı ve indirimli biniş yapan yolcuların yanı sıra maddelerle belirlenmiş bireyleri, birtakım meslek ve yaş kümelerini ‘ücretsiz’ taşımaktadır. 2019 yılında bir fiyatlı binişin maliyeti 5 TL idi. Bir fiyatlı binişten sağlanan hasılat 1,82 TL idi. İzmir Büyükşehir Belediyesi, ortadaki 3,18 TL’yi sübvanse ediyordu. Bugün itibariyle bir fiyatlı binişin maliyeti 14,64 TL oldu. Bir fiyatlı binişten sağlanan hasılat ise 3,13 TL. Münasebetiyle İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yolcu başına takviyesi yüzde 262 artışla 11,52’TL’ye yükseldi.
Bir yolcunun günde en az iki biniş yaptığı ve ayda ortalama 22 iş günü toplu ulaşım araçlarını kullandığı düşünüldüğünde, İzmir Büyükşehir Belediyesi bugün itibariyle her yolcu için ayda 506,88 TL sübvansiyon sağlamaktadır.”