2023 yılı taban fiyatı açıklandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alim’in patron temsilcileriyle bir arada açıkladığı yeni minimum fiyat 5 bin 500 TL’den 8 bin 506 TL’ye çıktı. Personel tarafının temsilcilerinin kabul etmediği fiyat an prestijiyle 456 dolar düzeyinde bulunuyor. Pekala, yüksek oranda artış yapıldığı belirtilen fiyatların şirket karlarına oranı ne?
TÜİK’in Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri verisinde işçi maliyetleri ve şirketlerin ciroları 2009 yılından bu yana karşılaştırıldığında 2016 yılında oranın yüzde 8,9 ile tepe yaptığı görülürken, 2021’de bu oran 6,1’e gerilemiş durumda.
Şirketlerin işçi maliyetlerinin ciroya oranı 2020 ve 2021’de gözler görülür bir gerileme yaşarken, 2022’de neler göreceğiz şimdi TÜİK açıklamadı.
Diğer yandan işçi maliyetini, fiyatlı çalışanların sayısı üzerinden kişi başı ve aylık olarak hesaplandığında ortalama maaşların da taban fiyata oranında bir gerileme görülüyor. 2021’de ortalama çalışan maliyetinin ortalama minimum fiyata oranı 2,07 olurken, bu oran 2009 yılında 2,59 olmuş. Kısaca taban fiyata yakın hale gelen maaşları da görmüş oluyoruz.
Sütunlar şirketlerin işçi maliyetiyle çalışan oranında ortalama aylık maaşı gösterirken, daima düşüş halindeki çizgi de minimum fiyata oranı oluyor.
Burada da büyümenin enflasyona rağmen sürdürülmesinin tekrar çalışanlara verdiği hasar görülüyor. Türkiye büyüyor lakin çalışan tıpkı oranda büyümüyor. 2022’de son olarak 3. çeyrek verisinin açıklandığından yola çıkarak tüm yılların 3. çeyreklerine bakıldığında büyümeden çalışanın aldığı hissenin 1998 yılından dahi düşük olduğu görülüyor.
Kırmızı çizgi Türkiye GSYH’de yalnızca 3. çeyrekler olurken, beyaz çizgi maaşlı kesitin büyümedeki yeri. Mavi de haliyle oranını gösteriyor.
Tüm yıla bakıldığında da durum değişmiyor. Kriz yılları olan 2000-2001’de dahi maaşlı çalışanların büyümeden daha fazla hisse aldığı görülüyor.
Sarı sütunlar yukarıdaki gibi Türkiye GSYH tüm yıl olurken, mavi sütunlar da maaşlı kısmın büyümedeki yeri. Mavi çizgiyi üstten hatırlıyoruz. Maaşlı kesitin ulusal gelirdeki düşüşü.
Bu oranlardaki düşüş hem minimum fiyatın neden bu kadar değerli bir hale geldiğini gösterirken, başka yandan da maaşlara yapılan artırımların maliyetleri artırarak enflasyonist tesir yaratacağı telaffuzlarını de artık bir ölçü boşa düşürüyor.
Diğer yandan gelirlerdeki dengesizlik uçurumunu artırdığı da görülürken, bazılarının fırsattan istifade etmesine pürüz olmuyor. Siz ne dersiniz?
