Türk İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu Lideri Süleyman Sönmez, zelzelelerin toplumsal ve ekonomik istikametten derinden etkilediğini belirterek, “Beklenen büyük İstanbul zelzelesinde bu ekonomik tesir katlanarak büyüyecek zira üretim gücümüz fay sınırlarının üzerinde duruyor” tabirini kullandı.
Sönmez, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin 25’inci yılı hasebiyle yaptığı yazılı açıklamada, sarsıntıya güçlü kentler inşa etmenin Türkiye için beka problemi olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin topraklarının çok büyük bir kısmının sarsıntı jenerasyonunda yer aldığını tabir eden Sönmez, Adana’dan İzmir’e, Denizli’den Erzurum’a kadar ülkenin dört bir yanının kalitesiz bina stoku hasebiyle risk altında bulunduğuna dikkati çekti.
‘EN AZ 3 MARMARA BÖLGESİ’NE MUHTAÇLIK DUYULUYOR’
Sönmez, sarsıntıların hiç kuşkusuz her şeyden evvel kaybedilen canlar nedeniyle büyük bir yıkım oluşturduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Bir bölgede yaşanan zelzele tüm ülkemizi evvel toplumsal, sonra da ekonomik taraftan derinden etkiliyor. Beklenen büyük İstanbul zelzelesinde ise bu ekonomik tesir katlanarak büyüyecek zira üretim gücümüz fay çizgilerinin üzerinde duruyor. Bilhassa İstanbul, tek başına ulusal gelirin yüzde 31’ini üretirken tahsil edilen verginin yüzde 45’ini ödüyor ve büyümenin yarısını gerçekleştiriyor. Ülkemizin toplam ihracatının üçte ikisini de Marmara Bölgesi yapıyor. Üretim ve ticaretin yanı sıra ulaşım, bağlantı, güç üzere alanlarda da İstanbul ve Marmara Bölgesi kritik kıymete sahip. Ülkemiz, beklenen İstanbul sarsıntısının ekonomik hasarını telafi edebilmek için en az üç Marmara Bölgesi’ne gereksinim duyuyor.”
Sönmez, üretim ve ticaretin Marmara Bölgesi’nden Anadolu’ya yayılmasının ekonomik riski azaltmanın yanı sıra bölgeler ortası gelişmişlik farkının kapatılmasına da kıymetli katkı sağlayacağını vurguladı.
İstanbul ve etraf vilayetlerde orta gelir tuzağı riskinin yok yahut düşük düzeyde olduğunu belirten Sönmez, “Çünkü İstanbul’dan rekabetçiliğinden ve ölçeğinden etrafındaki vilayetler de yararlanıyor. Münasebetiyle biz yeni İstanbullar, yeni Marmara bölgeleri oluşturabilirsek bölgeler ortası rekabetçilik farkını ortadan kaldırabiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
‘DEPREM FONU KURMALIYIZ’
Süleyman Sönmez, devletin her durumda imdada yetişeceği algısının değişmesi gerektiğine dikkati çekerek, “Tüm paydaşların, bilhassa özel dalın kendi risklerini sahiplenerek bu mevzuda faal çalışması, daha sağlıklı ve sürdürülebilir sonuçlar üretir. Bununla birlikte kamu, özel ve sivil toplumun kaçınılmaz bir işbirliğinde bulunduğu, tesir tahlillerinin yanlışsız yapıldığı yeni bir afete hazırlık ve afet süreci idaresine gereksinimimiz var.” sözlerini kullandı.
Bu kapsamda özel sektör-kamu işbirliğinde sarsıntı fonunun kurulması gerektiğine işaret eden Sönmez, şunları kaydetti:
“Geçtiğimiz yıl yaşadığımız felaketin akabinde kurulan Afet Tekrar İmar Fonu, kamu kaynaklarının efektif bir biçimde yönetilmesi için değerli bir adım olarak görülebilir lakin bunu özel bölüm ve sivil toplumun iştirakiyle genişletmeli, altyapı ve üstyapı çalışmaları için gerekli kaynağın sağlanmasının ötesine geçerek yaşanan felaketlerin tesirlerinin tüm taraflarıyla bitirilmesine yahut hafifletilmesine odaklanmalıyız. Bu kapsamda gelecek asrı dahi kapsayacak bir fon kurgusu masaya yatırılmalıdır.”
Sönmez, yeni Marmara bölgelerinin kurulması için teşviklere ve kamu takviyesine gereksinim bulunduğunu belirterek, yeşil dönüşüm ve pak enerjiyi de kapsayacak biçimde yeni yatırımlara özel planlamalar yapmanın hem bölgesel hem makroekonomik açıdan değerli bir adım olacağını vurguladı.
“Fabrika Yapan TOKİ” modelinin bilhassa Anadolu’da hayata geçirilmesi gerektiğini söz eden Sönmez, bu sayede bilhassa kısıtlı sermayeyle iş yapan KOBİ’lerin sermayelerini makine ve işletmeleri için kullanarak daha verimli ve kaliteli üretim yapabileceklerini bildirdi.