Katar’ın başşehri Doha’da devam eden UEFA 2022 Dünya Kupası’nın en dikkat cazibeli ayrıntısı, birinci kere bir Arap ülkesinin çeyrek finale yükselmesi oldu. İspanya’yı mağlup ederek çeyrek finale kalan Fas Ulusal Grubu, akabinde Portekiz’e de yenilgiyi tattırarak yarı finale yükseldi. İslâm dünyasında milyonlarca kişinin coşkuyla takip ettiği müsabakalar, futbola ilgi duymayan insanların bile karşılaşmaları izlemesine neden oldu. Vaktiyle Fas topraklarını işgal etmiş bulunan İspanya ve Portekiz’in Fas karşısında aldığı hezimetler, problemin yalnızca futbol bağlamında kalmayarak, çok geniş bir tarihî çerçevede ele alınmasına yol açtı.
Sosyal medya kullanıcılarının Fas bayrağını profil fotoğrafı yaptığı görülürken, sayısız paylaşımda da eski sömürgecilik periyotlarındaki Mağrib ulusal kahramanlarının uğraşlarını öne çıkaran görseller kullanıldı.
KASRÜLKEBİR SAVAŞI
Gündeme taşınan hadiselerden biri, 4 Ağustos 1578’de Fas’ta yaşanan Kasrülkebir Savaşı’ydı. O periyotta Osmanlı İmparatorluğu’nun himayesinde bulunan Fas toprakları, Portekiz işgaliyle karşı karşıya kalmıştı. Osmanlı-Fas ortak kuvvetlerinin Portekiz ordusuna karşı verdiği kuvvetli çabanın sonucunda, Portekiz Hükümdarı Don Sebastian, savaş meydanında öldürüldü. Hükümdarın vefatıyla, İspanya Krallığı Portekiz’i işgal ederken, bu sefer Fas’ı tehdit eden İspanya oldu. Sonrasında İspanyol işgalciler bugünkü Mağrib’e saldırmaya başladılar.
İSPANYA-FRANSA ÇEKİŞMESİ
Fas’ın Akdeniz kıyısındaki topraklarından bugünkü Moritanya’ya kadar olan geniş bölge, 1800’lerin sonlarına kadar İspanyolların işgali altındaydı. Sonrasında İspanya Fransa karşısında zayıflamaya başlayınca, Fas toprakları bu sefer İspanya ile Fransa’nın ağır rekabetine sahne oldu. Vakit zaman kendi ortalarında anlaşan bu iki Avrupalı sömürge devleti, Fas’ı nüfuz bölgelerine bölerek yönettiler. Günümüzde Fas’ın kuzeyinde iki küçük bölge, hâlâ resmen İspanyol toprağı olarak kabul edilmektedir.
Fas’ın gururu: Abdülkerim
Fas’ın Batılı sömürgecilere karşı verdiği uğraşta, Abdülkerim Hattâbî (1882-1963) günümüzde hâlâ gururla hatırlanan bir kahramandır. 1921-1926’ya kadar Fas’ın kuzeyinde kendi bağımsız devletini kuran Abdülkerim, hem Fransızlara hem de İspanyollara karşı verdiği efsanevî çaba sayesinde Fas halkına bağımsızlık ruhunu aşılamıştır. Onun, buyruğundaki bir avuç adamla İspanyol ordusunu hezimete uğrattığı ünlü Enval Savaşı (1921), İspanya’da krize yol açmış, olay tarih kitaplarına “Enval Faciası” ismiyle geçmiştir.